donderdag 5 november 2015

De rode draad van de IKEA, die niet rood maar grijs is

De poezenreclame begon er al mee. Het beeld van het glimmende, grijze gangpad dat als welbekende ‘wandelroute’ door de IKEA loopt. In een van mijn vorige posts benoemde ik het al even, maar nu doe het ik nog een keer en wel om de volgende reden: dit op het oog vrij onschuldig lijkende stuk vloer heeft een functie. Zet je voet erop en je gaat meer kopen. Erewoord.

Het grijze pad dat in elk IKEA-filiaal terug te vinden is, is een van de dingen die een IKEA een IKEA maakt. Als bezoeker ben je je er misschien niet meteen bewust van, althans ik niet, maar dat waar je je karretje over vooruit rolt dient als ‘thuisbasis’, een veilige haven waar je altijd naar terug moet kunnen keren. “You should feel safe that you can walk it and you won’t miss anything.”, aldus Martin Albrecht, winkelmanager van de IKEA in het Zweedse plaatsje Malmö. In een rondleiding door zijn filiaal vertelde hij Lauren Collins, journalist van The New Yorker *, waar het gangpad allemaal ‘goed’ voor is. Het is de rode draad van de winkel, de IKEA die je aan de hand neemt en dé manier om je, naast de hele winkel door te loodsen, daarbij ook niet te laten verdwalen. (En wijk je dan toch van de route af, dan zul je verdwalen.) Het grijze pad wordt niet voor niets ‘The Main Aisle’ genoemd. Andere doorgangen zijn er wel, maar je mag jezelf een schouderklopje geven als je er een gevonden hebt. Wat IKEA wil is dat je de hele winkel door loopt. Je moet alles zien, zodat je ook bij alles de afweging moet maken: wil ik dit? Ja of ja?

Als je je daarnaast weleens hebt afgevraagd waarom er zoveel bochten in de route van de IKEA zitten, dat is niet alleen omdat het gebouw daarom vraagt. Bochten bevredigen de behoefte aan afwisseling. Bochten zijn er om te zorgen dat je geïnteresseerd blijft. (Dat karretje moet vol!)

En hoe ze dat karretje door hun gangpad nog extra vol krijgen?

De vele, vierkante bakken langs het hoofdpad gevuld met afwasborstels, sloffen, onderzetters van kurk of opgerolde fleecedekens, staan klaar om je aan te zetten tot kopen. Of liever gezegd, om je aan te zetten tot iets zien en het zonder na te denken in je karretje te gooien. Artikelen die niet netjes opgestapeld op planken of in rekken staan, zien er automatisch uit als koopjes, als iets dat goedkoper is dan de rest. Dat maakt dat je bij zo’n afwasborstel, zelfs als je  hem niet nodig hebt, denkt: maar waarom ook eigenlijk niet? Hij is groen, rood of blauw, kost maar 99 cent en dan heb ik er in elk geval een, als reserve.
Ik zou willen dat ik het zelf bedacht had, maar de naam van deze marketingtechniek is “bulla bulla”. Wat het oog ziet wil het oog hebben, de kunst van de visuele marketing.

Tot zover het IKEA-gangpad. De enige weg naar het einde.

maandag 2 november 2015

Cynisme, ironie, videoclips 4



Redenen waarom ik QT - Hey QT oprecht geweldig vind


Omdat het eigenlijk een reclamecampagne voor een energiedrankje is.
            Omdat ze in de videoclip onderdeel is van een computersysteem dat haar menselijkheid onderzoekt om een energiedrankje te maken.
            Omdat QT zich op Facebook vereenzelvigt met de energydrink.
            Omdat dat echt totaal belachelijk is.
            Omdat aan haar zelf niet af te lezen is dat ze weet dat het eigenlijk totaal belachelijk is.
            Omdat het me doet denken aan de Horen jullie dat, zo honen honingprotocollen,-dichtbundel van Monica Rinck, waar ik eerlijk gezegd nog steeds niets van begrijp maar wel van geniet.
            Omdat alle inhoud, de achterliggende gedachten, die ik bij Honingprotokollen zo af en toe nog wel zie, bij Hey QT vakkundig zijn weggelepeld, waardoor er alleen een vorm, een lege huls is overgebleven.
            Omdat dat een metafoor is van de moderne tijd, waarin het steeds meer om vorm gaat, Mieke, om uitspraken in plaats van om bedoelingen. Waarin fouten, zwakte betekent dat je alleen wordt gelaten.
            Omdat QT in de videoclip danst zoals in andere videoclips Lolitameisjes en It-girls en popprinsessen dansen maar de video vervolgens zo bewerkt is dat de momenten van beweging iets versneld zijn en de momenten van stilstand iets vertraagd waardoor het alle sexyheid verliest; alle inhoud, al het gevoel, alle lustopwekkendheid verliest – en dat schisma tussen wat je vermoed dat je moet voelen en wat je voelt precies hetzelfde is als wanneer je burn-out bent.
            Omdat er nadat er een traan uit haar oog valt 'Sensing disconnect' in beeld komt. En dat computerachtige registreren van dat je je niet meer met iets verbonden voelt eveneens precies is hoe burn-out aanvoelt.
            Omdat QT vervolgens QT-energydrink presenteert als een God – de oplossing voor al het gebrek aan echte verbinding in de wereld en de tuin van eden vervolgens presenteert als twee jongens die gelukkig Godennektar drinken en God die verveelt op haar telefoon kijkt.
            Omdat de QT-energydrink eigenlijk helemaal niet bestaat, niet meer dan een concept is; een omkering van product placement, maar dan geen totale, en dat is juist zo goed want ironie die alleen maar een omkering van het bedoelde is is slechte ironie, omdat die je niet aan het denken zet; de waarheid is binnen handbereik.
            Omdat QT het publiek bij dat live-optreden[1] 2 minuut 40 laat wachten op de drop, indalen van de beat, dat wat muziek dansbaar maakt, waarna die uiteindelijk één beat lang blijkt te zijn. Waarna ze weer met haar handtasje in haar hand van het podium verdwijnt.
            Omdat Hey QT in die zin is als Wim T. Schippers' Pindakaasvloer[2]. Maar dan minder vrijblijvend, omdat het in je oren kruipt, omdat het een samenraapsel is van dertig jaar aan popmuziektechnieken, de kroon op de evolutie, het allerpopste popnummer ooit; onreduceerbaar tot wat het is omdat het alles is, omdat het in de kern niets is. Of het in ieder geval niets anders is dan wat het bij de luisteraar(s) oproept.
            Omdat Hey QT voortdurend net buiten je handbereik blijft, omdat het weigert kleur te bekennen. Omdat het je weigert te geven wat je wil maar je steeds verleid tot doorzoeken.
            Omdat QT – 'looks fizzy', 'tastes bouncy', 'feels QT' – 'hyper-imagined' en 'SUPERnatural' en die woorden beiden extremen zijn die het oorspronkelijke woord problematiseren – 'bedacht' verliest alle betekenis als als 'hyperbedacht' blijkt te bestaan en het bestaan van 'SUPERnatuurlijk' ontdoet de term 'natuurlijk' van alle waarde.
            Omdat dat hetzelfde is als hoe Edouard Levé[3] conceptuele kunst en literatuur ter discussie stelt: waar draait het om? Wat is het doel ervan als het in essentie, blijkbaar, niet om het op de lezer overbrengen van ideeën en de leefwerelden van personages gaat?
            Omdat cogito ergo sum – omdat ik twijfel, dus ik besta. Ja, dat is het, daarom vind ik Hey QT geniaal.
            Omdat je bij het kijken hiervan het meeste voelt dat je bestaat.
            Omdat ik bij alles waarvan ik hou heel erg het gevoel heb dat ik besta


[2]     Pindakaasvloer op de website van Museum Boijmans van Beuningen: http://www.boijmans.nl/nl/7/kalender/calendaritem/783/de-pindakaasvloer-van-wim-t-schippers
[3]     De eerste 38 'werken' zijn te lezen op de website van The White Review: http://www.thewhitereview.org/fiction/oeuvres/. 

Cynisme, ironie en videoclips 3

Clips waarin iemand de camera in kijkt en die in één shot gefilmd zijn


Austra – Home



Janelle Monae – Cold War


Radiohead – No Surprises

Lorde – Tennis Court


Fresku – Zo doe je dat


Ik ervaar in bovenstaande videoclips elk van de artiesten als oprecht. Of ze nou emoties uiten, zoals bij Janelle Monae, zichzelf opmaken, Austra, of controversiële maatschappijkritische opmerkingen de wereld in slingeren, Fresku, het voelt bij allemaal alsof ik met de daadwerkelijke mening van de auteur van doen heb. Zelfs al weet ik dat het bij Fresku dat het een overdrijving is en bij Radioheadzanger Tom Yorke dat ze 'm echt niet zullen laten verdrinken hoor.

Ik dacht dat het misschien wel wat met oogcontact te maken zou kunnen hebben. Als ik iemand even iets serieus wil vertellen, of ik wil net doen alsof ik iemand iets serieus wil vertellen, dan maak ik bewust even wat extra oogcontact. Ik heb een vriend die zich op dit moment verdiept in pick-upartisttheorieën (dat zijn theorieën over hoe je zo snel en makkelijk mogelijk een meisje in je bed kan krijgen) en die zegt ook dat oogcontact de eerste zet is. Zorgen dat ze met haar aandacht niet meer weg kan, zoiets.
Op de website van de Amerikaanse Association for psychological science vond ik een artikel met de titel "Eye Contact May Make People More Resistant to Persuasion". Daarin staat het volgende: 
"They [onderzoekers van de Universiteit van British Columbia] found that the more time participants spent looking at a speaker’s eyes while watching a video, the less persuaded they were by the speaker’s argument – that is, participants’ attitudes on various controversial issues shifted less as they spent more time focusing on the speaker’s eyes.
Spending more time looking at the speaker’s eyes was only associated with greater receptiveness to the speaker’s opinion among participants who already agreed with the speaker’s opinion on that issue."
Ik vind het interessant om in het licht van deze videoclips naar de videoclip van Fresku te kijken. Fresku wil met zijn video heel duidelijk een punt maken: om in de muziekindustrie te kunnen scoren, moet je blank zijn of blank worden: je (muzikaal) als een blanke gaan gedragen. Mijn eigen vooroordeel daarbij is: dat zou best wel eens kunnen, er is nog behoorlijk veel onbewust/bewust onbewust racisme in Nederland. Door deze videoclip ga ik het, volgens dit onderzoek, nog meer met hem eens zijn. Terwijl iemand met het vooroordeel Nou ik denk eigenlijk niet dat dat aan de hand is, bij dat standpunt zal blijven, door deze videoclip, doordat je gefixeerd wordt door de ogen van Fresku, niet, of minder snel, van je eigen mening afstappen.

Zo bekeken is zo'n videoclip waarin je recht de camera in kijkt een heel veilige keuze. Het fixeert de mening van je kijker. Zat je al goed, dan blijf je, cynisch gezegd, goed zitten.

Cynisme, ironie, videoclips, 2


De videoclip van Y.G.'s Left, Right is een pareltje. Een korte samenvatting:

  • AKTE 1:
  • Y.G. dobbelt met  zijnvrienden.
  • Een vriend van Y.G. rent langs de dobbelaars, hij is op de vlucht voor de politie en zegt dat er over een paar uur een block party zal gaan plaats vinden. 
  • Y.G. zegt dat als hij met zijn laatste worp het dobbelspelletje, hij alle drank zal betalen.
  • Y.G. wint het dobbelspelletje en raapt zijn gewonnen geld op.

    AKTE 2:
  • Y.G. en zijn vrienden lopen een buurtwinkel in.
  • Y.G. en zijn vrienden bedreigen de eigenaar van de buurtwinkel, een latino, waarna ze gratis een paar flessen tequila tegenkomen.
  • Buitengekomen raken ze in gesprek met drie meisjes. De meisjes doen wat afstandelijk maar na wat gangstergeflirt van Y.G. gaan ze mee naar de block party.

    AKTE 3:
  • Y.G. en zijn vrienden drinken en rappen op de block party. De meisjes schudden hun kont en schudden hun kont tegen Y.G. en zijn vrienden op op de block party.

De hele videoclip, een aaneenschakelijk van grootspraak en stoerdoenerij komt in eerste instantie op mij over als een ironische grap, als een telsellreclame waarin een product wordt aangeprezen door een paar keer achter elkaar te laten zien dat het product inderdaad heel goed werkt hoor kijkers, kijk maar, kijk maar hoe stoer ik ben, ik ben fucking stoer! Toen ik de video deelde in mijn vriendengroepen voelden zij feilloos aan waarom dat was: dat ik het in eerste instantie niet oprecht vette muziek vond, maar ironisch vet: dat ik het toffer vond dat het bestond dan dat het mooi vond.

Wat het ding hem alleen een beetje is, is dat Y.G. voor het eerste de gevangenis moest toen hij net negentien was, en dat op zijn Wikipediapagina bijvoorbeeld het volgende te lezen valt:
 On June 12, 2015, YG was shot three times in the hip at approximately 1:45 am at a recording studio in Studio City, Calif. Authorities said that YG was "very uncooperative" when asked about the incident.
 Het ding is: Y.G. doet alleen maar stoer, maar dat doet hij omdat hij stoer is. De ironie die ik en mijn vrienden voelen bij Left, Right, zit niet in de videoclip, maar in onze ervaring ervan. Wij kunnen het ons gewoon niet voorstellen dat iemand niet-ironisch stoerdoet.

Seven


Mad Photoshopping skills

Six


Ik wil nog steeds heel graag weten welke motieven er achter de film schuilgaan.
En ik wil ook in een leeg hotel wonen (eventjes maar).

(Zonder psychopathische man.)

(Of zoon, daar ben ik nog niet aan toe.)

(Misschien met een paar katten.)